خلاقیت تجاری و نوآوری سیستماتیک

ممکنه به دلیل آشنایی کم با این دانش پرکاربرد، سوالاتی برایتان پیش آمده باشد؛ ازجمله:

1.  تریز را در چه حوزه‌هایی می‌توان به کار برد؟
2. آیا تریز عمل فکر کردن را برای ما انجام می‌دهد؟
3. نقطه ضعف تریز چیست؟
4. اگر تریز تا این اندازه قدرتمند و مفید است، چرا همه از آن استفاده نمی‌کنند؟
5. اگر تریز تکنیک مفیدی است، چرا شوروی سابق به عنوان زادگاه این تکنیک از چیزی که می‌بینیم نتوانسته است موفق‌تر شود؟
6. ما بسیار گرفتاریم و به نظر می‌رسد تریز به زمان زیادی نیاز دارد. بکارگیری تریز، ما را به تأخیر می‌اندازد. چگونه می‌توانید این تضاد را حل کنید؟
7. ما هیچ مسئله ای ندارم. چرا به تریز نیاز دارم؟  

TRIZ را در چه حوزه‌هایی می‌توان به کار برد؟

اگر چه TRIZ در دنیای تکنیکی و صنعتی متولد شده و با حل مسایل تکنیکی، شهرت جهانی پیدا کرده‌است، اما بیش از 20 سال است که برای حل مشکلات سازمانی و تجاری نیز به کار گرفته‌می‌شود. امروزه TRIZ در اکثر حوزه‌های فعالیت بشر وارد شده‌است و رهنمون‌های بسیار موثری در مواجهه با مسایل به کاربران حود توصیه می‌کند. در یک دسته‌بندی کلی، حوزه‌های بکارگیری TRIZ را می‌توان به شرح زیر دانست و امروزه می‌توان مقالاتی کاربردی و مفید در آن حوزه‌ها یافت.

1.    حوزه‌های صنعتی

2.    حوزه‌های عمرانی

3.    حوزه‌های خدماتی – رفاهی

4.    حوزه‌های اجتماعی

5.    حوزه‌های بهداشت و سلامت بشر

6.    حوزه‌های زیست محیطی

7.    حوزه‌های روانی

8.    حوزه‌های آموزشی و فرهنگی

9.    حوزه‌های مدیریتی و تصمیم‌سازی راهبردی

10.   حوزه‌های سیاسی

و چه خوب است اگر بتوان ردپای TRIZ را در حوزه‌های دینی مشاهده نمود. TRIZ راه‌حل‌های شدنی امروز را با توجه به راه‌حل‌های ایده‌آل مورد نظر صاحبان مسایل (مشتریان و یا کارفرمایان) ارایه می‌کند و جالب است بدانید که یکی از وجوه لحاظ شده در راه‌حل‌های TRIZ که با معیار ایده‌آلی سنجیده می‌شود، اقتصادی بودن راه‌حل‌هاست. فقط کافیست یکبار تجربه کنید، آن وقت شما نیز جزو کاربران TRIZ خواهید شد.

آیا TRIZ عمل فکر کردن را برای ما انجام می‌دهد؟

خوشبختانه یا متأسفانه TRIZ جایگزینی برای فکر انسان نیست. TRIZ علیرغم تعبیرهایی که مکرر از آن شده است، ماشینی برای اختراع یا یک الگوریتم ریاضی برای حل مسایل نیست. TRIZ فقط ساختاری را برای تفکر و اطمینان از لحاظ شدن کلیه احتمالات است که در پایان تلاش، حداکثر منافع را حاصل نموده باشد.

TRIZ در چه شرایطی به من کمک می‌کند؟

ممکن است باور آن مشکل باشد اما TRIZ در اکثر موقعیت‌ها قابل بکارگیری است. TRIZ نشان داده است که در همه زمینه‌های فنی، تجاری، سیاسی، هنری کاربرد دارد.
احتمالاً تنها در شرایط زیر TRIZ کاربردی ندارد:

1. زمانی که شرایط برای ما تکراری است، راه‌حل‌ها را از پیش تجربه کرده‌ایم و تصمیم داریم از راه‌حل‌های موجود استفاده کنیم و هیچ ریسکی را نپذیریم. چنین شرایطی نادر هستند (امیدواریم).
2. در مسایل بهینه‌سازی نیز نمی‌توان TRIZ را به کار برد. هیچ روش ریاضی در TRIZ وجود ندارد. بنابراین اگر شما به دنبال این هستید که بفهمید نتیجه نهایی مسأله، 1% است یا 1.5%، TRIZ احتمالاً کمک چندانی به شما نخواهد کرد. بیشترین منافع TRIZ هنگامی ظاهر می‌شوند که به دنبال شرایط و گام‌های ابداعی باشیم.

آیا TRIZ می‌تواند هر مسأله‌ای را حل کند؟

ادوین لند، در یکی از کلام‌های معروف خود اشاره کرده است که اگر بتوانید مسأله‌ای را تعریف کنید، آن مسأله قابل حل است. ما هم به این گفته اعتقاد داریم.

TRIZ تا کنون قصد نداشته است راه‌حلی برای گرسنگی دنیا، ایجاد یک تیم محبوب فوتبال در یک شهر بیابد و هنوز هم نمی‌دانیم که آیا این سؤال‌ها درست هستند یا خیر. برای بسیاری از مسایل دیگر، عقیده داریم که TRIZ شما را به سوی راه‌حل‌های خوب راهنمایی می‌کند. همچنین، مهم‌تر از همه، معتقدیم که ما محدودیت‌ها را بنا کرده‌ایم؛ محدودیت‌هایی که یک مسأله قابل حل را به یک مسأله حل‌نشدنی تبدیل می‌کنند.

نقاط ضعف TRIZ چیست؟

اگرچه TRIZ یکی از جامع‌ترین ابزارهای خلاقیت و نوآوری است ولی کامل نیست و در حال حاضر نیز از زوایا و ابعاد مختلفی در حال گسترش و بهبود است. یکی از حیطه‌هایی که TRIZ هم اکنون در آن ضعیف است، موارد مربوط به قابلیت اطمینان در حوزه‌های تکنیکی و منطبق شدن اصول کاربردی آن در حوزه‌های سیاسی و علوم اجتماعی است.

اگر TRIZ تا این اندازه قدرتمند و مفید است، چرا همه از آن استفاده نمی‌کنند؟

این سوال به یکی از بزرگترین پارادوکس‌های TRIZ اشاره دارد. نحوه بد ارایه آن، درگیری‌های داخلی بین ارایه‌دهندگان TRIZ (اگر همه ما می‌توانستیم از TRIZ تنها با هدف بسط و گسترش آن استفاده کنیم!)، عدم موفقیت برخی استفاده‌کنندگان در یکپارچه کردن آن با سایر استراتژی‌های خلاقیت، تظاهر به سختی و پیچیدگی TRIZ بیش از واقعیت توسط ارایه‌دهندگان، و بالاخره صحبت و تبلیغ راجع به خلاقیت ماشینی، از جمیه عوامل گریز مردم از این تکنیک هستند.
بزرگترین عامل این پدیده احتمالا این است که TRIZ شما را مجبور می‌کند فکر کنید و فکر کردن گاهی اوقات سخت‌ترین کار است. انتخاب بین «انجام کارهای سخت» و یا «انجام ندادن و کمتر انجام دادن آن‌ها» تصمیم سختی است.

اگر TRIZ تکنیک مفیدی است، چرا شوروی سابق به عنوان زادگاه این تکنیک از چیزی که می‌بینیم نتوانسته است موفق‌تر شود؟

این پرسش، اولین سئوال مطرح شده در TRIZ است و پاسخ‌های متعدد و متفاوتی نیز ارایه شده است. یکی از عوامل مهم تأثیرگذار در این زمینه عدم حمایت قابل توجه شوروی از TRIZبوده است و بالاتر از همه این که کشورهای غربی تمایل دارند نکات منفی و یا عدم خلاقیت شوروی سابق را مشاهده کنند تا پیشرفت‌های آن را. برای مثال «ایستگاه فضایی میر» یکی از موضوعاتی بود که بلافاصله بعد از بازگشت به زمین، توسط رسانه‌های غربی مورد تمسخر قرار گرفت، این در حالی است که غربی‌ها هنوز نتوانسته‌اند به تکنولوژی‌آن دسترسی پیدا کنند.
هنگامی که TRIZ خصوصا در حوزه‌های نظامی و علوم فضایی به صنایع معرفی شد، موجب بروز نتایج متحیر کننده‌ای در بخش‌هایی از مهندسی شد. اگر مسایل قابلیت اطمینان در روسیه به سطح مطرح خود در غرب بودند، TRIZ می‌توانست شاهکارهایی را در حوزه فضا موجب شود.

ما بسیار گرفتاریم و به نظر می‌رسد TRIZ به زمان زیادی نیاز دارد. بکارگیری TRIZ، ما را به تأخیر می‌اندازد. چگونه می‌توانید این تضاد را حل کنید؟

این سوال بارها توسط شرکت‌ها و افرادی که با TRIZ آشنا شده‌اند، مطرح شده است. حقیقت آن است که TRIZ به نسبت دیگر روش‌های حل مسأله، به ندرت به زمان بیشتری برای ارایه راه‌حل نیاز دارد. زیرا این تکنیک، اختراعات قابل ثبت و یا راه‌حل‌های ناشناخته را از ابتدا در الگوریتم خود وارد می‌کند و بدین ترتیب از هدر رفت زمان جلوگیری می‌کند.
انسان تمایل دارد به جای صرف زمان در فاز «تعریف مسأله»، زمان خود را در فاز «تولید راه‌حل» صرف نماید و به نظر می‌رسد این سوال برخاسته از این ویژگی از ذهن انسان باشد. TRIZ افراد را تشویق می‌کند که به نسبت عملکرد همیشگی خود، زمان بیشتری را صرف تعریف مسأله کنند. این ویژگی TRIZ باعث می‌گردد تا افراد گمان کنند TRIZ با سرعتی که انتظار دارند، عمل نمی‌کند. بهترین پاسخ به این افراد آن است که زمان کمتری را در «تعریف مسأله» صرف نمایید، اما بدانید که «ساده» به ندرت «درست» است.

من هیچ مسأله‌ای ندارم. چرا به TRIZ نیاز دارم؟

یکی از ذهنیت‌های برخاسته از نام TRIZ (تئوری حل مسأله به روش ابداعی)، آن است که این متدولوژی نمی‌تواند برای موقعیت‌های نوآوری کار خاصی انجام دهد زیرا این موقعیت‌ها فراتر از حل مسأله هستند. واقعیت آن است که TRIZ به همان اندازه که در «حل مسأله» موفق ظاهر می‌شود در «تعریف، خلق و بهره‌برداری از فرصت‌ها»، نیز موفق است.