خلاقیت تجاری و نوآوری سیستماتیک

اشاره: دانش خلاقیت شناسی قدمت زیادی ندارد و تقریبا از اوایل قرن بیستم وارد ادبیات روانشناسی شد و بزرگانی چون آلکس اسبورن، گیلفورد، تورنس ابتدا مباحث پایه ای و آکادمیک را مفهوم سازی نمودند و سپس این شاخه از مباحث وانشناسی طرفدارانی در سراسر جهان پیدا کرد بویژه در توسعه تکنیک های حل مساله در صنایع وایده پردازی مورد توجه بخش های خصوصی در کشورهای صنعتی و بویژه آمربکا گردید. این دوران باعث خلق تکینک های زیادی برای ایده پردازی شد. از 1962 نیز دانش TRIZ نیز همسو با آن و با روشی سیستماتیک به توسعه و حتی استقلال آن از روشناسی و پذیرش آن به عنوان یک دانش میان رشته ای در خلق نوآوری شد. امروزه  TRIZیکی از شاخه‌های تخصصی خلاقیت‌شناسی به حساب می آید که توسط گنریش آلتشولر (متولد تاشکند ۱۹۲۶–۱۹۹۸) پایه‌گذاری شده است. این دانش با نام‌ها و عناوین مختلفی مانند «نوآوری نظام یافته»، «خلاقیت اختراعی»، «روش‌شناسی اختراع» و مواردی از این قبیل نامیده می‌شود.

سابقه تریز در ایران به سال 1380 باز می‌گردد. امروزه کارشناسان و علاقه‌مندان متعددی در ایران ضمن فراگیری تریز، پیگیر تحقیقات جدید و پیاده‌سازی آن‌ها هستند. هرچند به نظر می‌رسد تریز نیز مانند بیشتر دانش‌هایی که در کشور برای اولین بار واردشده‌اند، با توجه به طبیعت حاکم بر بازار ایران، در ابتدا موجی ناپخته و هیجانی شروع به تبلیغ و به‌کارگیری آن می‌کند و ضمن اجرای ناکارآمد این دانش، باعث ایجاد ذهنیت‌های غلط در مشتریان می‌گردند و به‌تبع آن مقاومت مشتریان آتی را در پی خواهد داشت. لذا بهتر است این دانش کارآمد نیز به دست متخصصان و با روش‌های علمی پیاده‌سازی گردد تا در هنگام اجرا هیچ اغماض و مصالحه‌ای با مشتری اثربخشی آن را تحت‌الشعاع قرار ندهد و آثار نیک آن در یک‌زمان منطقی منطبق با تجارب جهانی این دانش پدیدار گردد.

طراحی نوآورانه در دنیای مدرن ما و پیشرفت در ابزارهای مهندسی برای طراحی و ساخت در بیست سال گذشته از چه چیزی سرچشمه می‌گیرد؟ گاد[1] از دانشگاه آکسفورد معتقد است پیچیدگی های شگفت انگیز ماشین های امروزی مدیون مهندسی جدید شگفت انگیز است؛ پیشرفت هایی که اکنون فراتر از مهندسان به طراحان و معماران و لمس همه جامعه می رسد.

TRIZ توسط گنریش آلتشولر[2](1926-1998) و همکارانش از سال 1946 توسیع داده شده است. این دانش از دهه 1950 در روسیه مورد استفاده قرار گرفته، اما اکنون کاربردهای آن به طور گسترده در اروپا، آمریکای شمالی و آسیا مورد استفاده واقع می شود. TRIZ در اصل نتایجی از تجزیه و تحلیل ناشی از ثبت اختراعات جهان است و نشان می‌دهد که تنها 40 راه حل کلی در تمام پتنت های موفق برای نوآوری وجود دارد. آلتشولر آنها را 40 اصل نوآوری نامید. سپس TRIZ به یک کیت ابزار برای حل هر مشکلی و کاربردی تبدیل شد(گاد، دانشگاه آکسفورد).

یک چالش رایج در کاربرد روش‌شناسی طراحی محاسباتی، تشخیص این است که پارامترهای موثر بر نتیجه پروژه ممکن در اطراف یک پارامتر طراحی که در مدل پارامتری و روش کاوش فرم گنجانده نشده است. این چالش زمانی بیشتر محتمل است که اهداف طراحی متناقض در یک پروژه وجود داشته باشد. سپس طراح ممکن است یکی از معیارهای طراحی را بر سایرین ترجیح دهد، یا مصالحه کند (معادل) و راه حلی در میان گروهی از موارد مناسب انتخاب کند. در چنین مواردی ممکن است  متناظر جبهه پارتو[1] برای یافتن بهترین راه حل های مبادله ای بین دو یا چند هدف طراحی اجرایی مطالعه شود. رویکرد سوم می تواند تلاش برای حذف تضاد به صورت ابتکاری باشد. بر این اساس، طراح ممکن است از تکنیک های داده کاوی یا الگوریتم های خوشه بندی و طبقه بندی برای اطلاعات سطح بالاتر یا اهداف جستجوی ضمنی برای دستیابی به تصمیم گیری نهایی استفاده کند.